Groei is een nobel doel maar leefbaarheid is essentieel voor duurzame groei. La croissance est un noble but mais la qualité de vie est essentielle à une croissance durable.

L'équipe de Trop de Bruit.



Actualiteitsdebat Zaventem - Vlaams Parlement - Woensdag 27.10.04

Mijnheer de Voorzitter,
Mijnheer de Minister President,
Dames en heren Ministers,
Collega's,

Tot besluit van mijn tussenkomst zou ik kunnen oproepen tot het uitwerken van een allesomvattend strategisch plan voor de luchthaven van Zaventem en de Vlaams-Brabantse regio.
Dergelijke oproep zou het hernemen zijn van eerdere tussenkomsten waarbij ik wees op enerzijds het grote belang van de luchthaven voor de regio en voor gans Vlaanderen en anderzijds de grote kwetsbaarheid van Zaventem.
Zonder volledig te willen zijn zetten we achtereenvolgens de gunstige en de ongunstige indicatoren uit die ons moeten helpen bij het formuleren van voorstellen die het belang van de luchthaven moeten versterken en de kwetsbaarheid moeten tegengaan. Het is onmiskenbaar een groot voordeel dat de luchthaven op enkele kilometers van onze hoofdstad gelegen is, hoofdstad die ook het kloppend hart van het uitgebreide Europa is. Het feit dat Zaventem de luchthaven van een dynamische regio is met vensters naar o.a. de haven van Antwerpen en het kenniscentrum van de Leuvense universiteit en een beroep kan doen op een grote scala gemotiveerde arbeidskrachten, zowel laag- als hooggeschoolden is een belangrijk pluspunt.

Maar Zaventem is qua inplanting fout gelegen ten opzichte van Brussel. Uitspraken vanuit diverse Brusselse middens verraden op zijn minst een haat-liefde verhouding t.o.v. de luchthaven. Ik citeer de drie uitspraken die me terzake het meest troffen. Eén. Verplaats het zwaartepunt van de luchthaven naar de grens met Erps-Kwerps (dans le blet). Twee. Laat ons de delocalisatie van Zaventem voorbereiden want Vlaanderen zal de overlast vlugger beu zijn dan Brussel. Drie. Als Vlaanderen Zaventem dan toch zo belangrijk acht, laat dan alle vliegtuigen opstijgen richting Leuven. De eerste uitspraak gaat uit van een actiecomité, de tweede van een hoogleraar met opdracht de delocalisatiemogelijkheden te onderzoeken, de derde van een gewezen federaal Minister. De ligging van Zaventem t.o.v. Brussel is een blijvende zwaktefactor voor de luchthaven. Deze zwakte zal nog versterken in de mate dat Brussel behalve baten ook zijn deel van de lasten toebedeeld zal krijgen. Welke Brusselse Minister zal zijn nek willen breken op een versoepeling van de geluidsnormen? Of we dat nu willen of niet, het simpele feit van de inplanting van de luchthaven ten opzichte van Brussel is een blijvende handicap.

Zaventem is in het RSV geselecteerd als uiterst belangrijke economische poort voor Vlaanderen. De mate waarin Vlaanderen deze selectie ook waargemaakt heeft is dan ook bepalend voor de mate waarmee Zaventem de beoogde groeipool kon worden binnen de Vlaamse Ruit. In plaats van ruimte te creëren voor de luchthaven hebben we naarstig verkaveld en gebouwd tot onder de vleugels van de opstijgende en landende vliegtuigen. Tot op vandaag is de winstneming op nóg een verkochte kavel voor sommigen nog altijd belangrijker dan nadenken en handelen met een termijnvisie. En in tegenstelling tot de algemeen geldende gedachte dat het hier om spotgoedkope bouwgronden gaat durf ik zeggen dat er met de verkoop van gronden goed verdiend werd en wordt. In tegenstelling tot de Antwerpse haven waar dorpen moesten verdwijnen hebben we rond Zaventem op identieke strategische plaatsen nieuwe wijken uit de grond gestampt. De manier waarop we omgingen met het invullen van de ruimte rond en in de nabijheid van de luchthaven is een blijvende handicap. Vandaar dat we ooit voorstelden om het RUP voor de luchthaven te enten op de geluidscontouren. Via herbestemming en grondruil had voor relatief weinig geld veel kunnen voorkomen worden.

Ik vermoed dat alle collega's die in dit debat tussenkomen de nota's van de GOM en de SERV voorbereidend zullen bestudeerd hebben.
Over de noodzaak om versneld bestaande terreinreserves te realiseren voor nieuwe bedrijven en de mobiliteitsknoop te ontwarren verwijs ik naar de tussenkomst van Else De Wachter. De hoger vermelde studies brengen evenwel nog andere problemen aan het licht. De verhuisbewegingen van de bedrijven rond de luchthaven zijn uitzonderlijk hoog. Als externe factoren wordt verwezen naar toegenomen congestie, hoge grondprijzen, geografische verschuivingen in het marktbereik, zonevreemde locatie etc. als reden van verhuis. Er vertrekken blijkbaar geen bedrijven omdat ze overstappen van luchthavengerelateerde naar niet- luchthavengerelateerde activiteiten. In de studie van SERV en GOM van september 2004 heet dat "mogelijk spelen hier nadelen … waardoor vermoedelijk bedrijven die een locatie zeer dicht bij de luchthaven niet echt nodig hebben, de regio verlaten". Het belang van de luchthaven als vestigingsfactor staat op de 15° plaats en is voor 37,3% van de bedrijven cruciaal en belangrijk. Deze 37,3% van de bedrijven vertegenwoordigen 64,7% van de tewerkstelling. Heruit mogen we concluderen dat circa 60 % van de rond Zaventem gevestigde bedrijven goed voor 40.000 tot 60.000 tewerkgestelden niet luchthavengerelateerde activiteiten uitoefenen. Met andere woorden kunnen we stellen dat mits beschikbaarheid van bedrijvenzones elders, er rond de luchthaven potentieel ruimte kan zijn voor meer luchthavengerelateerde tewerkstelling met een effectieve bonus voor de luchthaven.
Het zou de moeite lonen om de effecten op mobiliteit en de nood aan beschikbare bedrijvenzones bij partiële delocalisatie van niet -luchthavengebonden tewerkstelling te onderzoeken. Het is alleszins een handicap voor de luchthaven dat ruimte voor te behouden voor luchthavengebonden activiteiten anders ingevuld werd.

Essentieel voor de luchthaven is het maatschappelijk draagvlak. Wat zich afspeelde rond D.H.L. is op zijn zachtst gezegd niet bevorderlijk voor het realiseren van zo'n draagvlak. Het zet mensen tegen mekaar op, zorgt voor vaak irrelevante en dus overbodige discussies. Het brengt ons niet dichter bij een duurzaam toekomstperspectief voor de luchthaven. En de zwarte piet? Die komt toe aan diegenen die hun conclusies niet trekken en geen medewerking verlenen aan de realisatie van dit toekomstperspectief. Groei is een nobel doel maar leefbaarheid is essentieel voor duurzame groei. Er is geen evenwicht tussen economie en ecologie door te zeggen dat dit evenwicht er moet zijn zonder ervoor te zorgen dat er ook effectief evenwicht is. Het is een handicap voor het bedrijf dat de groeicontouren niet vastgelegd zijn, groeicontouren die ook rekening houden met een leefbare omgeving.

Et alors … voor ons heeft Zaventem, gekneld tussen Schiphol, Heathrow, Frankfurt en Parijs als passagiersdagluchthaven met als niche Europese vluchten vanaf ± 800 Km. een zekere toekomst. Meer passagiers dus die Brussel als bestemming hebben en hier een koffie drinken, een broodje meepikken, voor wiens bagage er een kruier klaarstaat, een taxi, een hotelkamer … voorwaar gegarandeerd ook werk voor laaggeschoolden. Passagiers die infrastructuur behoeven voor hun verblijf, uitstappen, congressen, zakencontacten. Werk dus. Laten we ons dus toeleggen op een haalbare kaart met bonus voor de luchthaven, een bonus dus voor de regio en de mensen die werk zoeken. De keuze voor een dagluchthaven met Europa als niche sluit geen intercontinentaal verkeer uit. Maar intercontinentaal kan gezien onze strategische nadelen geen prioriteit zijn. Wat we intercontinentaal binnenhalen moet bonus boven bonus zijn.

En de logistiek, want daar was het dan toch om te doen de laatste weken. Zou het geen winstpunt zijn wanneer we concluderen dat wat we vandaag niet kunnen toezeggen aan D.H.L. we ook niet aan andere bedrijven kunnen beloven. Willen we logistiek een vooraanstaande rol spelen? Niet om pakjes die toekomen meteen terug op een ander vliegtuig te stouwen. De meerwaarde is dan, zelfs met enkele honderden extra tewerkgestelden, beperkt.

Wat we nodig hebben is logistiek met toegevoegde waarde: verpakken, assemblage, stockbeheer, transport naar het hinterland. Is hiervoor ruimte en draagvlak op Zaventem of moeten we naar een aan Zaventem perifere multimodale logistieke draaischijf? We deden terzake reeds voorstellen. Terecht? Laten we tenminste de denkoefening ernstig maken. Het alternatief waaraan we denken hoeft geen mammoetproject te zijn. Chièvres bijvoorbeeld is met beperkte aanpassingen bruikbaar voor cargo en kan dagelijks voor de bevoorrading van extra bevrachting voor de passagiersvluchten vanuit Zaventem zorgen. Maar we pinnen ons niet vast op een bepaalde locatie. We vragen alleen maar dat de verantwoordelijken de oefening maken en zich hiervoor laten assisteren door deskundigen, wat in het overleg met D.H.L. niet altijd bleek. Uiteraard is de tijd beperkt en dus mijn betoog onvolledig. Zaventem ligt in Vlaanderen. Voor Vlaanderen is het belangrijk dat we de logistiek in de buurt houden, eventueel over de gewestgrens. Maar over Zaventem moet Vlaanderen alle bevoegdheden krijgen en met die bevoegdheid moeten we , alle handicaps ten spijt, Zaventem koesteren als economische groeipool waar, en in de buurt waarvan het goed is om te wonen en te werken.

Jos Bex
Vlaams Volksvertegenwoordiger
0477/69.27.67

politique