Publié dans le Morgen de ce jour.

Federaal minister van Mobiliteit Renaat Landuyt is het wachten moe. Om tegemoet te komen aan de opeenvolgende gerechtelijke uitspraken legt hij nog deze week een nieuw, voorlopig spreidingsplan voor de luchthaven van Zaventem op tafel, zonder overleg met de Vlaamse of Brusselse regering.
Landuyt voelt zich gesteund door de Raad van State, die in zijn recente advies over de vliegwet zegt dat de minister op eigen houtje mag handelen. "We gaan maximaal spreiden, binnen de marges van veiligheid en capaciteit", zegt Landuyt in een gesprek met De Morgen. "Ik mag van de Raad van State."
Het wordt een belangrijke week in het Zaventemdossier. Een recente uitspraak van het Brusselse hof van beroep verplicht de regering om uiterlijk deze week een nieuw vluchtschema op tafel te leggen dat de geluidshinder van de luchthaven eerlijk verdeelt over de omwonenden. Maar net over die vluchtroutes zitten de onderhandelingen al maanden in het slop. Landuyt neemt de touwtjes nu zelf in handen en gaat de vluchten zo breed mogelijk spreiden.
De minister legt nu al om de twee weken wisselende vluchtschema's vast om de diverse gerechtelijke uitspraken na te leven. Hij hoopt dat het spreidingsplan dat hij nu op papier heeft gezet langer standhoudt, op zijn minst tot de vliegwet er is die een definitieve regeling mogelijk moet maken. Zijn vastberadenheid stoelt op een recent arrest van de Raad van State. "Die zegt dat ik autonoom vliegprocedures mag vastleggen. Ik ga mijn verantwoordelijkheid nemen."
De minister legt zijn plannen vrijdag voor op de ministerraad. "Maar als we de beslissing niet samen nemen, dan neem ik ze alleen. Het is tijd om knopen door te hakken." De kans is reëel dat Landuyt teruggefloten wordt. "Dan heb ik opnieuw zekerheid voor een paar weken. Maar ik wil iedereen ervan overtuigen dat het in ieders belang is om een periode van stabiliteit in te lassen. Als de regering mij steunt zitten we voor langere tijd gebeiteld."
Ook vrijdag vraagt Landuyt de regering groen licht voor zijn vliegwet. Die moet de regels bepalen om de vliegprocedures in de toekomst vast te leggen. Door rekening te houden met de veiligheid, de capaciteit en de gezondheid van de omwonenden hoopt Landuyt een juridische basis te creëren die het dossier depolitiseert en er een zuiver technische aangelegenheid van maakt. De minister rekent erop dat die wet in juni in het parlement kan worden gestemd.
Morgen confronteert Landuyt op het Overlegcomité ook de Vlaamse en Brusselse regering met zijn plannen. En hij gaat eisen stellen. "Zij moeten dringend werk maken van een geluidskadaster dat de lawaaihinder op de grond in kaart brengt. Om in de toekomst goed te werken, hebben we zo'n kadaster nodig. De Raad van State is hierover formeel: dat is de verantwoordelijkheid van de gewesten."

‘Ik ben in Brugge de enige die de vliegtuigen van Oostende hoort’

‘Het moet niet altijd makkelijk zijn in het leven.’ Zaventem blijft een ‘klotedossier’, maar minister van Mobiliteit Renaat Landuyt blijft er opvallend rustig onder. Ook de moeizame doorstart van de sp.a na het vertrek van Steve Stevaert brengt hem niet uit zijn humeur. ‘Ik ken Johan Vande Lanotte te goed om te twijfelen aan zijn resultaten. Hij is nog nooit mislukt.’

Het wordt alweer een cruciale week in het debat over de luchthaven van Zaventem. Na een maandenlange wapenstilstand lanceert Renaat Landuyt een heus offensief. De Raad van State heeft tijdens de paasvakantie een advies afgeleverd dat hem de nodige munitie verschaft, gelooft hij. Met een spreidingsplan dat hij op eigen kracht wil doorduwen, hoopt Landuyt een tijdje voor stabiliteit te zorgen. De vliegwet die hij vrijdag aan de ministerraad voorlegt moet het dossier op langere termijn ontmijnen. En passant haalt de minister uit naar de Vlaamse en Brusselse regering, die dringend hun werk moeten doen.

Landuyt: “De Raad van State lijnt ieders bevoegdheden en verantwoordelijkheden mooi af. Blijkt dat één essentiële zaak al die tijd niet is gebeurd.

Al in 2004 moest de Europese richtlijn zijn omgezet die een geluidskadaster vraagt waarmee je de lawaaihinder op de grond in kaart kunt brengen. Om in de toekomst goed te werken, hebben we zo’n kadaster nodig. Men heeft Bert Anciaux in het verleden altijd verweten dat hij daar geen werk van gemaakt heeft, maar de Raad van State is formeel: het is de verantwoordelijkheid van de gewesten. Als iemand zijn werk niet heeft gedaan, zijn het Brussel en Vlaanderen. Op het overlegcomité ga ik hen deze week op hun verantwoordelijkheid wijzen.

“De Raad van State schuift voor het eerst ook het proportionaliteitsprincipe naar voren. Iedereen heeft zijn bevoegdheden, maar je mag ze niet zodanig uitoefenen dat je andere niveaus blokkeert. Ik mag dus geen vliegtuigen over Brussel sturen als dat ertoe zou leiden dat het Brussels gewest geen geluidsnormen zou kunnen opstellen.

Omgekeerd moet Brussel bij het vastleggen van geluidsnormen rekening houden met het feit dat er een luchthaven naast de deur ligt.

“Maar de boodschap is ook: je hoeft daarom nog niet te overleggen. Voor mij is dat heel belangrijk. De Raad van State zegt dat ik autonoom vliegprocedures mag vastleggen, als ik maar rekening hou met de anderen.”

Nachtenlange onderhandelingen over vliegprocedures worden dus overbodig?

Landuyt: “Het is altijd beter om te overleggen, zeggen de rechters. Maar je kunt je niet laten blokkeren als je onderhandelingspartners geen akkoord willen sluiten. Dat cynisme van de Franstaligen heeft mij lang parten gespeeld.

La Libre Belgiqueen Le Soirverwijten mij dat ik niet wil wachten op een akkoord, maar Brussel en Vlaanderen willen geen akkoord sluiten. Ze hadden mij daar mooi in de tang. De Raad van State geeft mij nu de ruimte om het zelf te doen.

“Het enige wat ik daarnaast kan doen is zorgen dat er een sterke basis is voor mijn beslissing. We hebben een pracht van een grondwet; artikel 23 zegt heel mooi dat iedereen recht heeft op gezondheid.

De rechtbanken gebruiken dat in hun uitspraken over Zaventem.

Het probleem is dat het in de grondwet staat, maar geen vertaling heeft gekregen in een concrete aanpak. Daardoor kan elke rechter op basis van een klacht van enkele omwonenden zeggen dat we de grondwet niet naleven en onze beslissingen blokkeren. Als een andere zone dan naar de rechter trekt, krijg je hetzelfde, maar met een tegengestelde conclusie. We kunnen daar maar uitgeraken door het parlement duidelijke spelregels te laten vastleggen.”

Daarvoor dient de vliegwet waaraan u werkt.

“Daarin maken we een geordende redenering.

Je begint met een veiligheidsanalyse en je houdt rekening met de capaciteit van de diverse banen op de luchthaven. In een derde fase kijk je hoe je artikel 23 van de grondwet daadwerkelijk kunt toepassen en de gezondheid gegarandeerd kan worden.

Daar zitten we nog geblokkeerd omdat we geen kadaster hebben. Zodra dat er is, heb ik een onderbouwd schema om vliegprocedures vast te leggen. Dan wordt het eenvoudiger. Door criteria vast te leggen maak je er opnieuw een technisch dossier van en depolitiseer je het. In 2008 mag Zaventem geen thema meer zijn.”

Die werkwijze moet in de toekomst voor stabiliteit zorgen.

Maar de recentste uitspraak van het Brusselse hof van beroep verplicht u om deze week een nieuw spreidingsplan op tafel te leggen dat de hinder maximaal verdeelt over de omwonenden.

“De grote vraag blijft inderdaad hoe we de overgangsperiode organiseren.

Want we praten nu wel de hele tijd over het politieke probleem, maar de hoofdbekommernis is dat duizenden mensen in onzekerheid leven. De uitspraak van 21 maart maakt dat men zich overal weer zorgen begint te maken. Gaan wij nu ook vliegtuigen over ons krijgen, vragen ze zich af tot in Leuven en Mechelen?

Door die onzekerheid kan bij wijze van spreken niemand zich installeren in zijn miserie. Niemand kan zeggen: ik begin het gewoon te worden.

Dat is om zot van te worden.”

Hoe denkt u die zekerheid terug te brengen?

“Ik volg de wenk van de Raad van State, die zegt: ‘Gebruik uw bevoegdheden maar en put ze uit.’ Ik ga mijn verantwoordelijkheid nemen, in alle eenzaamheid.

Ik heb een tekst klaar waarin naar mijn eer en geweten alle uitspraken worden nageleefd. Ik doe een beetje het onmogelijke: het recentste arrest naleven én ook de vorige twee respecteren. Concreet betekent dat dat er iets meer gespreid zal worden.

Binnen de marges van veiligheid en capaciteit gaan we maximaal spreiden.”

Staat de regering daarachter? En Vlaanderen en Brussel?

“Als ik daarop moet wachten, zeggen ze toch dat ze niet akkoord zijn. Dan staan we daar weer. Ik ga het alleen doorduwen. Ik heb al bewezen dat ik zeer geduldig ben, maar ze moeten niet zeggen dat ik geen beslissingen neem. De Raad van State zegt nu dat ik mag. Het is tijd om knopen door te hakken.

Uiteraard ga ik de regering vragen om mij te steunen. Maar als we de beslissing niet samen nemen, neem ik ze alleen. Ik wil de dwangsom van 35.000 euro per dag voor de Belgische belastingbetaler vermijden.”

Dan is de kans wel klein dat ze standhoudt.

“Dan heb ik zekerheid voor drie weken.

Als de regering mij steunt zitten we voor langere tijd gebeiteld. En als ook het parlement mij steunt, nog iets steviger.

Ook aan het parlement ga ik vragen om die voorlopige toestand goed te keuren. Om in het gemeenschappelijk belang van iedereen zekerheid te creëren.”

Is dat wel realistisch? Er gaan ongetwijfeld bedrijven opstaan die willen uitbreiden en in hun spoor nieuwe bewonersgroepen die de gang van zaken contesteren.

“Als je van Europa een welvarende zone wilt maken, moet de nacht nacht zijn.

Het kan gewoon niet dat er ’s nachts zulke zware vliegtuigen opstijgen.

Maar dat moet je in een internationale context afspreken. De druk om naar stille vliegtuigen te gaan is groot, maar de grote transatlantische vrachtvervoerders lopen vijf jaar achter omdat ze tweedehandse passagiersvliegtuigen gebruiken. Het gaat om een beperkt aantal grote firma’s die voor hun transporten naar Amerika en Azië een oplossing moeten vinden.”

Hoe lastig is het om zo’n dossier te moeten beheren? Aartsmoeilijk, maar het interesseert geen kat. In Brugge, uw electorale speeltuin, liggen ze niet wakker van Zaventem.

“Dat is juist. Ik ben de enige Bruggeling die de vliegtuigen van Oostende hoort, alleen omdat ik er dag en nacht mee bezig ben. Ze passeren boven mijn koertje.

Ik durf dat niet zeggen in Brugge.

Zie dat ze daar ook actiecomités beginnen op te richten.”

Zaventem is dus in meer dan één opzicht een vergiftigd geschenk.

“Ach, het moet niet altijd makkelijk zijn in het leven. Maar in se is het inderdaad een dossier dat... Ik durf de woorden van mijn voorganger niet te herhalen, maar hij had wel gelijk. (Bert Anciaux noemde Zaventem ooit een klotedossier, GoV/FL.)Iedereen neemt een positie in, maar jij moet een beslissing nemen. Men maakt het onmogelijk en tegelijk verwijten ze je dat je geen beslissing neemt. Maar ik heb het grote intellectuele genot dat ik systematisch gelijk krijg.”

Misschien is het tijd voor een job waarvan je wat meer electoraal genot hebt, in de plaats van alleen maar intellectueel genot.

“Dat is waar, maar ja. Je hebt van allerlei soorten nodig in de politiek. Je moet ook politici hebben die de moeilijke dingen doen. Het cynische zou kunnen zijn dat Zaventem mijn garantie is om minister te blijven. Wie gaat het anders willen doen?”

Hoe is de sfeer binnen de regering eigenlijk? Patrik Vankrunkelsven was vorige week streng. Paars hangt in de touwen, is zijn analyse.

“Ik heb het tegengestelde gevoel. De techniek om met werven te werken, werpt zijn vruchten af. Ik ben nu allerlei dingen omtrent verkeer aan het voorbereiden om in juni op tafel te leggen.

Men begint altijd veel te vroeg af te tellen naar de verkiezingen, maar door alles in pakketten te steken zet je iedereen in de regering onder druk om verder te werken.”

Zijn de werven er niet vooral om de indruk te creëren dat er geregeerd wordt?

“Nee, het is meer dan dat. Als je anderhalf jaar voor de verkiezingen een grote mond opzet, ben je verplicht grote daden te stellen. Of je gaat op je bek.

Dat risico moet je durven nemen. Het klopt niet dat het één grote show is. Je moet het natuurlijk altijd een beetje weten te verpakken. Maar als je nu een verpakking op tafel legt, hebben mensen nog de tijd om ze open te doen. Je moet het ook nog altijd doen.”

Vanwaar die ommekeer? Nog niet zo lang geleden zat iedereen in zak en as en leek het erop dat iedereen gelaten op de verkiezingen wachtte.

“Je kunt niet blijven wachten op de verkiezingen of op een betere meerderheid.

Je moet tot de laatste dag aan de weg timmeren. Elke verkiezing in het buitenland wijst het uit. De kiezers zijn nu echt vrij. Vroeger was het zodanig stabiel dat je het kon voorspellen. Op zich is het een goede zaak dat de democratie ten top wordt gedreven. Maar het leidt ook tot verbrokkeling en hergroepering in het politieke landschap.

“Kijk naar de verkiezingen in Italië, waar de twee grote blokken eigenlijk twee verzamelingen van kleine groepjes zijn. Dat wordt een kluwen, en het wordt steeds moeilijker. Meerderheden zijn voortaan een kwestie van sterke persoonlijkheden die elkaar vinden om te regeren. Het zijn zij die het hoofd koel houden die verder doen. Het ergste wat de democratie kan overkomen is dat we aan de kiezer zouden zeggen dat het niet meer lukt. Het moet maar lukken, daarvoor zijn we verkozen. Dat besef is spontaan gegroeid in de regering.

De enige garantie die ik heb, is dat ik tot volgend jaar minister ben.

Hopelijk langer, maar in die periode wil ik zeker nog een en ander realiseren.”

Voor de sp.a is die tussenperiode welkom om nog wat op adem te komen.

“Het is niet te voorspellen wanneer je precies op je toppunt bent. Het gaat allemaal zo snel. Kijk eens hoe snel het op en neer is gegaan bij de VLD of bij de CD&V. Uiteraard kan het beter voor de sp.a. We doen het niet zo goed in de peilingen. Maar er zijn interne peilingen die geruststellender zijn. Ons onderbuikgevoel is zeker niet slecht.”

Vreest u niet dat de echte problemen er nog aankomen? Na de gemeenteraadsverkiezingen is er het sociaaleconomisch congres.

De regionalisering van het werkgelegenheidsbeleid is niet meteen een thema waar je de vakbond mee pleziert. En in de marge van de partij zorgt sp.a Rood voor onrust.

“Enkele maanden voor de federale verkiezingen is dat het ideale moment om ons echt zuiver te profileren. Ook als springplank naar de communautaire ronde die volgend jaar volgt. We gaan duidelijke posities moeten innemen en open kaart spelen ten aanzien van kiezers en militanten. Dat dat de nodige spanningen meebrengt, is logisch. Die spanningen met de vakbond zijn een constante in de geschiedenis van de partij. En de militanten van sp.a Rood kunnen ons helpen om zuiverder te zijn in het formuleren van onze gedachten.

Zij zijn er niet op uit om de socialistische beweging te verzwakken, ze willen er uitdrukkelijk binnen staan.

Fantastisch toch?”

Maar jullie gaan aan het wezen van de vakbond raken door over sociaaleconomische regionalisering te beginnen.

“De vakbond evolueert zelf in die richting.

Kijk naar het conflict in de metaalcentrale.

Zo is het ook begonnen bij de BSP. Binnen de vakbond is men nu nog bang voor het verdwijnen van de solidariteit. Maar wij hebben jaren van boeiende samenwerking met de Waalse socialisten achter de rug, wij zijn het koude water al gewoon. Wij zien de regionalisering van bepaalde bevoegdheden al lang niet meer als een bedreiging van de solidariteit. De vakbeweging wel nog, omdat men nog in de structuren van de centrales zit. Ze zouden beter moeten kijken naar de band tussen de sp.a en de PS. Zij hebben een andere mentaliteit, een andere achterban en werken in andere sociaaleconomische omstandigheden.

Maar we vinden elkaar wel op alle sociale thema’s. De vakbonden gaan geleidelijk in dezelfde richting.

“De grote vraag is trouwens niet hoe we de veranderende verhoudingen tussen Vlaanderen en Wallonië vorm geven.

De grote uitdaging is het veilig stellen van onze sociale rechten in een globale economie. Dat wordt het cruciale sociale verhaal. Hoe kunnen we mensen ook in de toekomst de zekerheid op een deftig leven garanderen?

Hoe kunnen we onze sociale zekerheid handhaven in een tijd waarin zelfs onze pintjes niet meer Belgisch zijn?”

Pakt Johan Vande Lanotte de ideologische herpositionering van de partij goed aan? Hij is na het vertrek van Stevaert een ander pad gaan bewandelen.

“Ik ken Johan te goed om te twijfelen aan zijn resultaten. Hij is nog nooit mislukt. Hij heeft misschien een eigenaardige methode, maar hij zal er geraken.

Hij mikt op een ideologische herprofilering die zeer concreet is. Hij is bang van vrijblijvende teksten, hij wil afgerekend worden op zijn daden.

Natuurlijk moeten we op langere termijn denken, maar het zal nog altijd iets opleveren dat uitvoerbaar is. Het net niet haalbare zal net haalbaar moeten zijn.”

Komt Stevaert terug of niet?

“Dat verhaal zal altijd wel weer opduiken.

Het zou triest zijn mocht het niet spijtig aanvoelen dat hij weg is. Maar de partij is niet veranderd, alleen de stijl. Nogal logisch dat Johan zijn eigen stempel wil drukken.”

Wat vindt u trouwens van de Raad van Wijzen van Vande Lanotte?

“Ik stel vast dat het woord wijs heel ruim geïnterpreteerd wordt. Maar het zal wel boeiend zijn, zeker? (lacht)”

‘Hoe kunnen we de sociale zekerheid handhaven in een tijd waarin zelfs onze pintjes niet meer Belgisch zijn?’

‘Vande Lanotte mikt op een ideologische herprofilering die zeer concreet is. (...) Het net niet haalbare zal net haalbaar moeten zijn’

politique